Lugha Gani Zinazungumzwa Katika Mataifa Yapi ya Kiafrika?

2024 Mwandishi: Cyrus Reynolds | [email protected]. Mwisho uliobadilishwa: 2024-02-09 08:11

Hata kwa bara lenye nchi 54 tofauti sana, Afrika ina lugha nyingi. Inakadiriwa kuwa kati ya lugha 1, 500 na 2,000 zinazungumzwa hapa, nyingi zikiwa na seti zao za lahaja zinazotofautiana. Ili kufanya mambo yawe na utata zaidi, katika nchi nyingi lugha rasmi si sawa na lingua franca - yaani, lugha inayozungumzwa na wananchi wake walio wengi.

Ikiwa unapanga safari ya kwenda Afrika, ni wazo nzuri kutafiti lugha rasmi na lingua franka ya nchi au eneo unalosafiri. Kwa njia hiyo, unaweza kujaribu kujifunza maneno au vifungu vichache kabla ya kwenda. Hili linaweza kuwa gumu – hasa ikiwa lugha haijaandikwa kifonetiki (kama vile Kiafrikana), au inajumuisha konsonanti za kubofya (kama Kixhosa) – lakini kufanya jitihada kutathaminiwa sana na watu unaokutana nao katika safari zako.

Iwapo unasafiri hadi koloni la zamani (kama vile Msumbiji, Equatorial Guinea au Senegal), utaona kuwa lugha za Ulaya pia zinaweza kukusaidia. Hata hivyo, uwe tayari kwa Kireno, Kihispania au Kifaransa ambacho unasikia huko kusikika tofauti kabisa na ingekuwa huko Uropa. Katika makala haya, tunaangazia lugha rasmi na inayozungumzwa zaidi katika kila nchi ya Kiafrika, kutokaAlgeria hadi Zimbabwe.

Algeria

Lugha Rasmi: Kiarabu Sanifu cha Kisasa na Tamazight (Berber)

Lugha zinazozungumzwa na watu wengi zaidi nchini Algeria ni Kiarabu cha Algeria na Kiberber.

Angola

Lugha Rasmi: Kireno

Kireno kinazungumzwa kama lugha ya kwanza au ya pili na zaidi ya asilimia 70 ya watu wote. Kuna takriban lugha 38 za kiasili nchini Angola, zikiwemo Kiumbundu, Kikongo, na Chokwe.

Benin

Lugha Rasmi: Kifaransa

Kuna lugha 55 nchini Benin, maarufu zaidi kati yazo ni Fon na Kiyoruba (kusini) na Beriba na Dendi (kaskazini). Kifaransa kinazungumzwa na 35% pekee ya watu wote.

Botswana

Lugha Rasmi: Kiingereza

Ingawa Kiingereza ndio lugha kuu ya uandishi nchini Botswana, idadi kubwa ya wakazi wanazungumza Setswana kama lugha yao mama.

Burkina Faso

Lugha Rasmi: Kifaransa

Mbali na Kifaransa, kuna zaidi ya lugha 60 za kiasili nchini Burkina Faso ambapo Mossi ndiyo inayozungumzwa na watu wengi zaidi.

Burundi

Lugha Rasmi: Kurundi, Kifaransa na Kiingereza

Kati ya lugha zake tatu rasmi, Kirundi ndicho kinachozungumzwa na wakazi wengi wa Burundi.

Cameroon

Lugha Rasmi: Kiingereza na Kifaransa

Kuna takriban lugha 250 nchini Kamerun. Kati ya lugha mbili rasmi, Kifaransa ndicho kinachozungumzwa na watu wengi zaidi, huku lugha nyingine muhimu za kieneo ni pamoja na Fang na Kiingereza cha Pidgin cha Kameruni.

Cape Verde

RasmiLugha: Kireno

Lugha mama ya takriban watu wote wa Cape Verde ni Kireno cha Cape Verde Creole.

Jamhuri ya Afrika ya Kati

Lugha Rasmi: Kifaransa na Kisangho

Sangho ni lingua franka katika Jamhuri ya Afrika ya Kati ingawa zaidi ya lugha 70 tofauti huzungumzwa kote nchini.

Chad

Lugha Rasmi: Kifaransa na Kiarabu Sanifu cha Kisasa

Lingua franca ya Chad ni toleo la lugha ya kienyeji la Kiarabu linalojulikana kama Chadian Arabic.

Comoro

Lugha Rasmi: Kikomoro, Kifaransa na Kiarabu

Zaidi ya 96% ya raia wa nchi hiyo wanazungumza Kikomoro, lugha ambayo ina mambo mengi yanayofanana na Kiswahili.

Cote d'Ivoire

Lugha Rasmi: Kifaransa

Kifaransa ndiyo lugha rasmi na lingua franca nchini Cote d'Ivoire, ingawa takriban lugha 78 za kiasili pia huzungumzwa.

Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo

Lugha Rasmi: Kifaransa

Lugha nne za kiasili zinatambuliwa kuwa lugha za kitaifa nchini DRC: Kituba, Lingala, Kiswahili na Tshiluba.

Djibouti

Lugha Rasmi: Kiarabu na Kifaransa

Wengi wa Wadjibouti huzungumza ama Kisomali au Kiafar kama lugha yao ya kwanza.

Misri

Lugha Rasmi: Kiarabu Sanifu cha Kisasa

Lingua franka ya Misri ni Kiarabu cha Kimisri, ambacho huzungumzwa na wakazi wengi. Kiingereza na Kifaransa pia ni kawaida katika maeneo ya mijini.

Equatorial Guinea

Lugha Rasmi: Kihispania, Kifaransa na Kireno

Equatorial Guinea ndionchi pekee ya Kiafrika yenye Kihispania kama lugha rasmi. Zaidi ya 67% ya wananchi wanaweza kuizungumza.

Eritrea

Lugha Rasmi: N/A

Eritrea haina lugha rasmi. Lugha inayozungumzwa na watu wengi zaidi ni Kitigrinya.

eSwatini

Lugha Rasmi: Swazi na Kiingereza

Kiswazi kinazungumzwa na takriban 95% ya watu nchini eSwatini, ambayo zamani ilijulikana kama Swaziland.

Ethiopia

Lugha Rasmi: Kiamhari

Lugha zingine muhimu nchini Ethiopia ni pamoja na Oromo, Kisomali na Kitigrinya. Kiingereza ndiyo lugha maarufu ya kigeni inayofundishwa shuleni.

Gabon

Lugha Rasmi: Kifaransa

Zaidi ya 80% ya watu nchini Gabon wanaweza kuzungumza Kifaransa, lakini wengi wao hutumia mojawapo ya lugha 40 za kiasili kama lugha yao ya asili. Kati ya hizi, muhimu zaidi ni Fang, Mbere, na Sira.

Gambia

Lugha Rasmi: Kiingereza

Mandingo, Fula na Wolof ndizo lugha tatu maarufu zaidi nchini Gambia.

Ghana

Lugha Rasmi: Kiingereza

Kuna takriban lugha 80 tofauti nchini Ghana. Kiingereza ni lingua franca, lakini serikali pia inafadhili lugha nane za Kiafrika, zikiwemo Twi, Ewé, na Dagbani.

Guinea

Lugha Rasmi: Kifaransa

Kuna zaidi ya lugha 40 za kiasili zinazozungumzwa nchini Guinea ambapo sita zimetambuliwa kuwa lugha za kitaifa: Kifula, Kimaninka, Kisusu, Kissi, Kpelle na Toma.

Guinea-Bissau

Lugha Rasmi: Kireno

Takriban 91% ya watu wanaweza kuzungumza Kireno. Takriban 44% wanazungumza Guinea-BissauKrioli pia.

Kenya

Lugha Rasmi: Kiswahili na Kiingereza

Lugha zote mbili rasmi hutumika kama lingua franca nchini Kenya, lakini kati ya hizo mbili, Kiswahili ndicho kinachozungumzwa na watu wengi zaidi.

Lesotho

Lugha Rasmi: Sesotho na Kiingereza

Zaidi ya 90% ya wakazi wa Lesotho wanatumia Kisotho kama lugha ya kwanza, ingawa lugha mbili inahimizwa.

Liberia

Lugha Rasmi: Kiingereza

Kuna zaidi ya lugha 30 za asili zinazozungumzwa nchini Liberia, lakini hakuna hata moja kati ya hizo inayozungumzwa na idadi tofauti ya wakazi.

Libya

Lugha Rasmi: Kiarabu Sanifu cha Kisasa

Kiarabu kinazungumzwa na Walibya wengi, iwe wanazungumza Kiarabu cha Libya, Misri au Tunisia.

Madagascar

Lugha Rasmi: Malagasi na Kifaransa

Malagasi inazungumzwa kote Madagaska, ingawa watu wengi pia huzungumza Kifaransa kama lugha ya pili.

Malawi

Lugha Rasmi: Kiingereza

Kuna lugha 16 nchini Malawi, ambapo Chichewa ndicho kinachozungumzwa na watu wengi zaidi.

Mali

Lugha Rasmi: Kifaransa

Lugha 13 za asili zimepewa hadhi ya kisheria nchini Mali, ambapo Kibambara ndicho kinachozungumzwa zaidi.

Mauritania

Lugha Rasmi: Kiarabu

Kiarabu Inayozungumzwa nchini Mauritania ni tofauti sana na Kiarabu cha Kisasa cha Kawaida kinachotumiwa kwa madhumuni rasmi na inajulikana kama Hassaniya.

Mauritius

Lugha Rasmi: Kifaransa na Kiingereza

Wakazi wengi wa Mauritius wanazungumza Kikrioli cha Mauritius, lugha ambayo msingi wake nihasa kwa Kifaransa lakini pia hukopa maneno kutoka kwa Kiingereza, Kiafrika na lugha za Kusini-mashariki mwa Asia.

Morocco

Lugha Rasmi: Kiarabu Sanifu cha Kisasa na Amazigh (Berber)

Lugha inayozungumzwa zaidi nchini Morocco ni Kiarabu cha Morocco, ingawa Kifaransa hutumika kama lugha ya pili kwa raia wengi walioelimika wa nchi hiyo.

Msumbiji

Lugha Rasmi: Kireno

Kuna lugha 43 zinazozungumzwa nchini Msumbiji. Lugha inayozungumzwa zaidi ni Kireno, ikifuatiwa na lugha za Kiafrika kama Makhuwa, Kiswahili na Shangaan.

Namibia

Lugha Rasmi: Kiingereza

Licha ya hadhi yake kama lugha rasmi ya Namibia, chini ya asilimia 1 ya WaNamibia wanazungumza Kiingereza kama lugha yao ya asili. Lugha inayozungumzwa na watu wengi zaidi ni Oshiwambo, ikifuatiwa na Khoekhoe, Kiafrikaans na Herero.

Niger

Lugha Rasmi: Kifaransa

Kuna lugha 10 za ziada za kitaifa nchini Niger, ambapo Kihausa ndicho kinachozungumzwa zaidi.

Nigeria

Lugha Rasmi: Kiingereza

Nigeria ina zaidi ya lugha 520. Maneno yanayozungumzwa zaidi ni pamoja na Kiingereza, Kihausa, Igbo na Kiyoruba.

Jamhuri ya Kongo

Lugha Rasmi: Kifaransa

Lugha za asili zinazozungumzwa zaidi ni Lingala na Kituba.

Rwanda

Lugha Rasmi: Kinyarwanda, Kifaransa, Kiingereza na Kiswahili

Kinyarwanda ndiyo lugha mama ya Wanyarwanda wengi, ingawa Kiingereza na Kifaransa pia vinafahamika kote nchini.

São Tomé na Príncipe

RasmiLugha: Kireno

Kireno kinazungumzwa na takriban watu wote ingawa lugha za krioli zinazotegemea Kireno pia zipo.

Senegal

Lugha Rasmi: Kifaransa

Senegal ina lugha 36, ambapo lugha inayozungumzwa zaidi ni Kiwolof.

Shelisheli

Lugha Rasmi: Krioli cha Seychellois, Kifaransa na Kiingereza

Takriban 90% ya watu huzungumza Krioli ya Ushelisheli.

Sierra Leone

Lugha Rasmi: Kiingereza

Krio, lugha ya Krioli inayotegemea Kiingereza, inazungumzwa kama lingua franca kote nchini.

Somalia

Lugha Rasmi: Kisomali na Kiarabu

Kisomali ni lugha mama ya kabila kubwa zaidi la Somalia na hivyo ndiyo lugha inayozungumzwa zaidi nchini humo.

Afrika Kusini

Lugha Rasmi: Kiafrikana, Kiingereza, Kizulu, Kixhosa, Ndebele, Kivenda, Kiswati, Kisotho, Kisotho cha Kaskazini, Kitsonga na Kitswana

Waafrika Kusini wengi wanazungumza lugha mbili na wanaweza kuzungumza angalau lugha mbili kati ya 11 rasmi za nchi. Kizulu na Kixhosa ndizo lugha mama zinazotumiwa sana, ingawa Kiingereza hueleweka na watu wengi.

Sudan Kusini

Lugha Rasmi: Kiingereza

Kuna zaidi ya lugha 60 za kiasili nchini Sudan Kusini. Maarufu zaidi ni pamoja na Dinka, Nuer, Bari na Zande.

Sudan

Lugha Rasmi: Kiarabu na Kiingereza

Kiarabu cha Kisudan ndiyo lugha inayozungumzwa na watu wengi zaidi nchini Sudan.

Tanzania

Lugha Rasmi: Kiswahili na Kiingereza

Zote Kiswahili na Kiingereza ni lingua franca nchini Tanzania, ingawawatu wengi wanaweza kuzungumza Kiswahili kuliko Kiingereza.

Togo

Lugha Rasmi: Kifaransa

Lugha mbili za asili za Togo zina hadhi ya lugha ya kitaifa: Ewé na Kabiyé.

Tunisia

Lugha Rasmi: Literary Arabic

Takriban Watunisia wote wanazungumza Kiarabu cha Tunisia, na Kifaransa kama lugha ya pili ya kawaida.

Uganda

Lugha Rasmi: Kiingereza na Kiswahili

Kiswahili na Kiingereza ndizo lingua francas nchini Uganda, ingawa watu wengi hutumia lugha ya kiasili kama lugha yao mama. Maarufu zaidi ni pamoja na Luganda, Soga, Chiga na Runyankore.

Zambia

Lugha Rasmi: Kiingereza

Kuna zaidi ya lugha na lahaja 70 tofauti nchini Zambia. Saba wanatambulika rasmi, wakiwemo Wabemba, Nyanja, Lozi, Tonga, Kaonde, Luvale na Lunda.

Zimbabwe

Lugha Rasmi: Chewa, Chibarwe, Kiingereza, Kalanga, Koisan, Nambya, Ndau, Ndebele, Shangani, Shona, lugha ya ishara, Sotho, Tonga, Tswana, Venda na Xhosa

Kati ya lugha 16 rasmi za Zimbabwe, Kishona, Ndebele na Kiingereza ndizo zinazozungumzwa zaidi.

Makala haya yalisasishwa na Jessica Macdonald mnamo Juni 5 2019.